Tegenwoordig kun je al starten met lessen als je 16,5 jaar bent. Iedere jongere wil wel een rijbewijs hebben, en liefst zelfstandig kunnen rijden vanaf je 18e verjaardag. Het vergroot je reikwijdte, Je kunt van A naar B zonder een beroep te hoeven doen op je ouders op openbaar vervoer, en je kunt zelf bepalen hoe laat je naar huis gaat.
Maar hoe zit dat als het halen van je rijbewijs niet vanzelfsprekend is.
Daarover wil Spectrum Brabant, centrum voor zorg en onderwijs je graag informeren.
Autisme en ADHD zijn informatieverwerkingsstoornissen. Dat wil zeggen dat informatie via de zintuigen anders bij je binnenkomt en anders wordt verwerkt.
Je ervaart de wereld anders en je reageert anders.
Wanneer je je rijbewijs wilt halen als je Autisme of ADHD hebt, zul je met een aantal zaken rekening moeten houden. Zowel op het gebied van wetgeving en het CBR, als op het gebied van het leren zelf.
Rijgeschiktheid bij Autisme en ADHD
Er bestaan nogal wat vooroordelen over mensen met autisme of ADHD. Als jij de diagnose hebt, zul je hier vast wel voorbeelden van kennen. Ook op het gebied van rijlessen en veilige deelname aan het verkeer bestaan veel misverstanden. Maar zoals voor iedereen geldt; de één heeft het zo geleerd en de ander heeft wat extra tijd en begeleiding nodig. Dat geldt ook voor iemand met autisme of ADHD. Echter, omdat de ernst van de diagnose op het persoonlijk functioneren behoorlijk kan verschillen van persoon tot persoon, is het goed dat er zorgvuldig wordt gekeken naar iemands mogelijkheden.
CBR
Het CBR vraagt je hiertoe een zogenaamde ‘Eigen verklaring’ in te vullen. Deze verklaring bestaat uit elf vragen over je lichamelijke en geestelijke gesteldheid en wordt gebruikt om je rijgeschiktheid te kunnen beoordelen. In sommige situaties heeft het CBR meer informatie nodig en verwijzen ze je door naar een medisch adviseur voor nader onderzoek, eventueel aangevuld met een speciale rijtest.
Eigen verklaring
Hoe kom je aan de Eigen verklaring en hoe moet je deze invullen? Een ‘Erkend instructeur autisme en ADHD’ (zie kader rijles-en-autisme.nl) kan je hierover voorlichten. Drie vragen zijn echter van bijzonder belang. Zo wordt er gevraagd of je onder behandeling bent (geweest) voor een psychiatrische stoornis, of je medicijnen gebruikt en of je nog andere aandoeningen hebt die het besturen van motorrijtuigen moeilijker maken.
Als je autisme of ADHD hebt, zul je op één of meerdere vragen met ‘ja’ moeten antwoorden.
Medische keuring
In sommige situaties heeft het CBR meer informatie nodig dan op de Eigen verklaring is gegeven. Dan verwijst de medisch adviseur van het CBR je voor nader onderzoek naar een medisch specialist.
De kosten hiervan moet je zelf betalen. De medisch specialist mag hier maximaal €243,80 (excl. BTW) voor rekenen.
Rijtest
Ook dien je deel te nemen aan een rijtest. Tijdens deze test bekijkt een deskundige of je verantwoord aan het verkeer kunt deelnemen en welke aanpassingen (en trainingen) daar eventueel voor nodig zijn.
Aangepast rijexamen
Je legt hetzelfde examen af als ieder ander. Alleen is je examinator speciaal opgeleid voor het afnemen van examens bij kandidaten met een functiestoornis.
Waarom de EV eerlijk invullen?
Er zijn nogal wat jongeren die EV niet eerlijk invullen en alle vragen met nee beantwoorden. Enerzijds begrijpelijk, want er komt nogal wat bij kijken als je een vraag met ja beantwoordt. We willen je hier wel graag uitleggen wat een gevolg kan zijn als je de EV niet naar waarheid invult.
Wanneer je namelijk een verkeersongeluk veroorzaakt, en de politie vermoedt dat hier een medische reden aan ten grondslag ligt, dan kan deze hiervan melding maken bij het CBR. Het CBR kan vervolgens een onderzoek starten. De uitkomst kan gevolgen hebben voor je rijgeschiktheid en je verzekering. Een te groot risico dus!
Goed nieuws
Spectrum Brabant heeft vorig jaar campagne gevoerd in het kader van Autisme en Rijgeschiktheid. Resultaat van de campagne (en soortgelijke andere initiatieven ) is, dat de standaard herkeuring die verplicht om de 3-5 jaar plaatsvond, af is geschaft! Herkeuring vindt alleen nog plaats op indicatie van de medisch specialist.
Ander onderwerp van de campagne was de hoge rekening je die zelf moet betalen voor de medische keuring. Deze is erg hoog. Het CBR is met het Ministerie en de Nederlandse Zorgautoriteit in gesprek om deze bij te stellen.
Rijles bij Autisme en ADHD
Erkend rijinstructeurs Autisme en ADHD
Spectrum Brabant heeft een opleiding ontwikkeld voor rijinstructeurs die willen weten hoe ze het beste les kunnen geven aan jongeren met Autisme of ADHD. Deze opleiding bestaat uit drie opeenvolgende delen, waar een certificaat voor rijinstructeurs bij hoort. Rijinstructeurs die alle delen hebben gevolgd en jaarlijks bijscholing hierin volgen, zijn gecertificeerd met het keurmerk van Spectrum Nederland. Zij mogen zicht ‘erkend rijinstructeur Autisme en ADHD’ noemen. Een volledig en actueel overzicht van alle bijgeschoolde rijinstructeurs in Nederland vind je op www.rijles-en-autisme.nl.
Rijinstructeurs staan per provincie vermeld per afgerond niveau van expertise.
Stappenplan: hoe vind je een geschikte rijschool (autisme/ADHD)
Je rijbewijs halen, terwijl je een beperking hebt, is zeker mogelijk. Er zijn tegenwoordig voldoende rijinstructeurs die zich hierin hebben verdiept. Zij weten wat de beperking voor jou betekent en hoe zij jou het beste kunnen begeleiden op weg naar je examen.
Hieronder vind je een lijstje met tips, dat je kan helpen een geschikte rijschool in de buurt te vinden.
- Maak een lijstje met aandachtspunten die voor jou belangrijk zijn. Waar moet een rij-instructeur rekening mee houden die jou rijles geeft? Bijvoorbeeld:
- Kennis hebben van je beperking (geen vooroordelen)
- Geduld met je hebben
- Veel structuur en herhaling bieden
- Geen flauwe grappen maken
- Niet teveel kletsen
- Etc.
- Kijk op onze landkaart en klik op je regio.
- Wie heeft zich in jouw regio gespecialiseerd?
- Welk niveau heeft deze persoon?
- Volgt deze persoon de jaarlijkse bijscholingsdag (dan is hij een niveau-1-instructeur)
- Bekijk de website van de rijscholen die jou geschikt lijken. Lees de informatie op de website.
- Maak een top drie van rijscholen die jou het meest geschikt lijken. Bel deze rijscholen op en vraag om een intakegesprek. Tijdens dit gesprek bespreek je je lijstje. Vraag iemand die je vertrouwt en die jou goed kent om met je mee te gaan.
- Kies die rijschool uit waar je het meeste vertrouwen in hebt.
- Vul zo snel mogelijk samen met de rij-instructeur de Eigen Verklaring naar waarheid in. Je instructeur vertelt je hier meer over.
- Zorg dat je de theorie beheerst voor je aan je rijlessen start.
- Ga niet te snel op voor je theorie-examen, dit is slechts een bepaalde tijd geldig.
- Vraag je instructeur na 5 lessen om een indicatie van de duur. Hoe lang denkt hij ongeveer dat het gaat duren voor je op kunt voor je examen.
Tot slot: heel veel succes!
Aangepast lesstijl
Maar wat weet en kan die bijgeschoolde instructeur nu eigenlijk?
In de eerste plaats heeft de instructeur theorie geleerd over autisme en ADHD. Daarbij is uitgebreid aan bod gekomen wat autisme is en wat ADHD is. Instructeurs kennen de voornaamste verklaringsmodellen en weten wat dit betekent voor de persoon met autisme en ADHD. Ze weten ook wat sterke en zwakke kanten zijn. Bij jongeren met Autisme zal de instructeur bijvoorbeeld veel structuur bieden, in stappen werken, niet rijden en uitleggen tegelijk, en hij zal je niet zomaar een klap op de schouder geven als je het goed hebt gedaan. Bij jongeren met ADHD zal de instructeur ook veel op structuur letten, voor veel herhaling zorgen, heldere regels geven die je makkelijk kunt onthouden en uitvoeren. En hij zal je helpen om eerst een plan te maken en dan pas te handelen.
Voor deze rijinstructeurs heeft Spectrum Brabant een speciaal autismeprotocol en adhdprotocol ontwikkeld. Ook deskundigen praktische rijgeschiktheid en AA-examinatoren gebruiken deze protocollen.
Rijles-en-Autisme.nl
Rijles-en-Autisme.nl is een onderdeel van Spectrum Brabant, een centrum voor zorg en onderwijs. Spectrum Brabant stelt zichzelf o.a. tot doel het leven van alle mensen met autisme of ADHD een stukje eenvoudiger te maken. Enerzijds door zelf kinderen en volwassenen te begeleiden, maar anderzijds ook door hun kennis en expertise te delen met zoveel mogelijk geïnteresseerden, zoals rijinstructeurs en examinatoren. Kijk voor meer informatie op www.spectrumbrabant.nl en www.rijles-en-autisme.nl.
Erkenning Spectrum Nederland
Het keurmerk wordt verleend aan professionals in de rijbranche die de hele autisme- en ADHD-opleiding hebben doorlopen, het autisme-protocol en het ADHD-protocol rijles kunnen hanteren en jaarlijkse intervisie bijwonen.
Het traject bestaat uit:
een basisworkshop Autisme en ADHD van 2 dagdelen
Een gevorderde training autisme en ADHD van 3 dagdelen
Een jaarlijkse intervisie Autisme en ADHD van 1 dagdeel
Spectrum Brabant is een samenwerkingsverband aangegaan met De VerkeersAcademie. Het toonaangevende instituut uit de branche. Hier worden de erkende instructeurs volledig opgeleid.
Zie voor meer info: www.spectrumnederland.nl